Αναδημοσίευση από το Βήμα. Ενα άρθρο γι ανθρώπους που θαυμάζω.

Οι άνθρωποι που φώτισαν το ζοφερό 2009
Τετάρτη 6 Ιανουαρίου 2010

Το 2009 υπήρξε μια ζοφερή χρονιά που σφράγισε μια επίσης ζοφερή δεκαετία. Αρχισε με την οικονομία σε ελεύθερη πτώση και τη Λωρίδα της Γάζας να βομβαρδίζεται ξανά. Παρακολουθήσαμε την άγρια συντριβή μιας δημοκρατικής εξέγερσης στο Ιράν, ένα επιτυχές πραξικόπημα στην Ονδούρα και την αποτυχία της συνόδου του ΟΗΕ για τις αλλαγές στο κλίμα του πλανήτη.

Ωστόσο εν μέσω όλων αυτών υπήρξαν και υπέροχες αχτίδες φωτός, προερχόμενες από ανθρώπους που αρνήθηκαν να καταφύγουν στα φθηνά ηρεμιστικά της απελπισίας.

Καθώς έχουμε αφήσει πίσω μας το 2009 θέλω να τιμήσουμε τους ανθρώπους, τις γυναίκες και τους άνδρες που δεν κατέρρευσαν, αλλά συνειδητοποίησαν ότι όσο χειρότερος γίνεται ο κόσμος τόσο περισσότερο πρέπει οι καλοπροαίρετοι άνθρωποι να δουλέψουν για να διορθώσουμε τα πράγματα.

Εμπνευση πρώτη: Ντένις Μακ Γουέτζ. Ο πόλεμος στο Κονγκό είναι ο χειρότερος από τότε που ο Χίτλερ «παρήλασε» στην Ευρώπη: έχουν σκοτωθεί περισσότεροι από 5 εκατομμύρια άνθρωποι. Οπως έγραψα όταν έκανα ρεπορτάζ για τον πόλεμο το 2006 η βία έχει στραφεί εναντίον των γυναικών της χώρας: συνήθης τακτική είναι να βιάζουν τις γυναίκες με την απειλή του όπλου και μετά να τις πυροβολούν στον κόλπο. Επί χρόνια αυτές οι γυναίκες πέθαιναν αβοήθητες ανάμεσα σε θάμνους. Κάποιος όμως άνθρωπος, ένας μειλίχιος κονγκολέζος γυναικολόγος με ευγενικό χαμόγελο, αποφάσισε να κάνει κάτι τρελό, κάτι αδύνατο. Με σχεδόν καθόλου εξοπλισμό και δίχως χρηματοδότηση ίδρυσε κρυφά μια κλινική για αυτές τις γυναίκες.

Τον προειδοποίησαν ότι θα τον δολοφονήσουν οι στρατιωτικοί γιατί «αναιρεί» τη δουλειά τους. Απείλησαν τις κόρες του. Ολοι πίστευαν ότι είναι τρελός. Αλλά εκείνος γνώριζε ότι έκανε το σωστό. Εγινε ο Οσκαρ Σίντλερ των βιασμένων γυναικών στο Κονγκό, σώζοντας τις ζωές δεκάδων χιλιάδων γυναικών. Εν μέσω ενός ηθικού Τσερνόμπιλ κατέδειξε ότι τα ανθρωπιστικά ένστικτα μπορούν να επιβιώσουν και εν καιρώ να θριαμβεύσουν.

Εμπνευση δεύτερη: Λιου Σιαομπό. Πριν από έναν χρόνο άρχισε να κυκλοφορεί στην Κίνα μια γραπτή έκκληση, με αίτημα την ελευθερία έκφρασης και σκέψης για το ένα δισεκατομμύριο των πολιτών της. Οι κινεζικές αρχές συνέλαβαν τους συντάκτες και πολλούς εξ όσων υπέγραψαν. Ενας από αυτούς, ο πιο εύγλωττος και γενναίος, ο Λιου Σιαομπό καταδικάστηκε σε κάθειρξη 11 ετών.

Οι κινεζικές αρχές θεωρούν ότι τα «ανθρώπινα δικαιώματα» συνιστούν συνωμοσία η οποία σκοπό έχει να πλήξει την Κίνα. Στην πραγματικότητα η Κίνα θα γίνει απείρως πιο δυνατή όταν πάψει να διώκει τους πολίτες της κάθε φορά που προσπαθούν να διευρύνουν τον νου τους και να υπερασπιστούν ο ένας τον άλλον.

Ο Λιου δεν είναι ο μόνος. Ο Χου Τζία βρίσκεται στη φυλακή επειδή προσπάθησε να προειδοποιήσει τον κόσμο για την κρίση του ΑΙDS στην Κίνα. Ο Χουάνγκ Κι έχει φυλακιστεί επειδή δήλωσε ότι η κακή κατασκευή σχολικών κτιρίων στην επαρχία Σετσουάν, όπου οι κατασκευαστές δωροδοκήθηκαν από τοπικές αρχές, προκάλεσε τον αδικαιολόγητο θάνατο εκατοντάδων παιδιών στον σεισμό. Η λίστα είναι μακρά και για κάθε φυλακισμένο υπάρχουν χιλιάδες άλλοι που φοβούνται να μιλήσουν. Αυτοί όμως οι διαφωνούντες συνιστούν τα πρότυπα τού πραγματικά σπουδαίου έθνους που μπορεί να γίνει κάποια ημέρα η Κίνα, όταν πάψει να διώκει αυτούς τους ανθρώπους και αρχίσει να τους εκλέγει.

Εμπνευση τρίτη: Εβο Μοράλες και Μαλαλάι Τζόγια. Παρ΄ όλο που έχουν γεννηθεί χιλιάδες μίλια μακριά, αυτοί οι δύο άνθρωποι ενσαρκώνουν το νόημα της πραγματικής δημοκρατίας. Οταν ο Εβο Μοράλες ήταν ακόμη παιδί, οι ντόπιοι κάτοικοι της Βολιβίας δεν μπορούσαν ούτε να πατήσουν το πόδι τους στην κεντρική πλατεία της πρωτεύουσας, η οποία προοριζόταν μόνο για τους λευκούς. Σήμερα είναι πρόεδρος και πρώτη φορά αφαιρεί τα δισεκατομμύρια δολάρια των εθνικών φυσικών πόρων από τη δικαιοδοσία των αμερικανικών εταιρειών οι οποίες τα εκμεταλλεύονταν παλαιότερα. Χτίζει σχολεία και νοσοκομεία για ανθρώπους που πριν δεν είχαν τίποτε και η φτώχεια μειώνεται σε μιαν απίστευτη «έκρηξη» προόδου.

Η Μαλαλάι Τζόγια είναι η νεότερη γυναίκα που έχει εκλεγεί ποτέ στο Αφγανιστάν και η οποία γρήγορα καθαιρέθηκε από τη βουλευτική της θέση γιατί δεν έπαψε να υποστηρίζει τους ανθρώπους που την εξέλεξαν κατά των βίαιων φονταμενταλιστών που οι κυβερνήσεις μας έχουν θέσει επικεφαλής στη χώρα αυτή. Προσπαθούν συνεχώς να τη δολοφονήσουν, αλλά εκείνη αποκρίνεται: «Δεν φοβάμαι τον θάνατο, φοβάμαι να μείνω σιωπηλή απέναντι στην αδικία... Είμαι έτοιμη οποτεδήποτε και οπουδήποτε επιχειρήσετε να χτυπήσετε. Μπορείτε να κόψετε το λουλούδι, αλλά δεν μπορείτε να σταματήσετε τον ερχομό της άνοιξης».

Εμπνευση τέταρτη: Εϊμι Γκούντμαν και η ομάδα τού «Δημοκρατία Τώρα!». Δεν είναι δύσκολο να απελπιστείς με την κατάσταση που επικρατεί στην Αμερική τώρα, όταν ακόμη και ο εύγλωττος «βασιλιάς της αλλαγής» μοιάζει ανίκανος να δημιουργήσει ένα πραγματικό σύστημα υγείας και να περικόψει τις εκπομπές ρύπων λόγω της διεφθαρμένης Γερουσίας που τον περιστοιχίζει. Μεγάλο μέρος του προβλήματος αποτελούν τα «βάρβαρα» μέσα ενημέρωσης της χώρας, που υπηρετούν τους ιδιοκτήτες τους και τους διαφημιστές, «δηλητηριάζοντας» κάθε πολιτική δημόσια συζήτηση.

Υπάρχει όμως μια φωτεινή εξαίρεση: εκπέμποντας από ένα μικρό στούντιο στη Νέα Υόρκη, με έναν προϋπολογισμό που εξασφαλίζεται αποκλειστικά από τους τηλεθεατές του, έρχεται το «Δημοκρατία Τώρα!». Κάθε ημέρα η εκπομπή που παρουσιάζει η υπέροχη Εϊμι Γκούντμαν μεταδίδει τις πραγματικές ειδήσεις. Ενώ οι βραδινές ειδήσεις κατακλύζονται από «σκουπίδια» και κουτσομπολιά, αυτή η εκπομπή ήρεμα και έξυπνα εξηγεί τι συμβαίνει στα αλήθεια. Για παράδειγμα, ενώ το ΑΒC και το ΝΒC επικεντρώνονταν στις σεξουαλικές περιπέτειες του Τάιγκερ Γουντς, το «Δημοκρατία Τώρα!» βρισκόταν στην Κοπεγχάγη και εξηγούσε πώς αποψιλώνονται τα τροπικά δάση.

Εμπνευση πέμπτη: Πίτερ Τάτσελ. Πολύ προτού γίνει δημοφιλές να υποστηρίζει κανείς την ισότητα των ομοφυλοφίλων, ο Πίτερ Τάτσελ έπαιρνε τεράστιο ρίσκο για το σωστό. Είναι από τους πρωτοπόρους που αντιστάθηκε στη στενοκεφαλιά απέναντι στους ομοφυλοφίλους και δεν φοβήθηκε ποτέ να προτάξει το ίδιο του το σώμα έναντι των φανατισμένων ομοφοβικών. Το 1999 επιχείρησε ο ίδιος να συλλάβει τον φονικό δικτάτορα της Ζιμπάμπουε Ρόμπερτ Μουγκάμπε και γρονθοκοπήθηκε τόσο άσχημα από τους σωματοφύλακές του ώστε δεν κατάφερε να αναρρώσει πλήρως έπειτα από αυτό. Εφέτος γρονθοκοπήθηκε ξανά από τη ρωσική αστυνομία αυτή τη φορά, υπερασπιζόμενος τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων σε πορεία.

Τι το κοινό έχουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι; Οταν ο Μακ Γουέτζ ίδρυσε την κλινική του, είπαν ότι θα έπεφτε νεκρός σε λιγότερο από μια εβδομάδα. Οταν ο Τάτσελ ανέφερε ότι οι ομοφυλόφιλοι μπορούν να είναι ίσοι, όλοι γέλασαν. Οταν ο Μοράλες και η Τζόγια έθεσαν υποψηφιότητα, όλοι θεώρησαν ότι άτομα όπως αυτοί δεν θα μπορούσαν ποτέ να κερδίσουν.

Ολοι τους αποδεικνύουν πως όταν τα πράγματα χειροτερεύουν δεν υπάρχει λόγος να καταφεύγουμε στην απελπισία. Αντιθέτως: είναι λόγος να δουλέψουμε πιο σκληρά και να θέσουμε υψηλότερους στόχους. Οπως γράφει η συγγραφέας Ρεμπέκα Σόλνιτ: «Η ελπίδα δεν είναι λαχείο που αγοράζεις, αν νιώθεις τυχερός. Είναι τσεκούρι με το οποίο σπάζεις πόρτες σε περίπτωση ανάγκης...».